Taka oferta to marzenie! Jeden z najciekawszych poloników jakie pojawiły się w ostatnich miesiącach na zagranicznych aukcjach sztuki. Nie dość, że dzieło znanej polskiej malarki z XVIII w., to na dodatek przedstawiające portret francuskiego architekta związanego z mecenatem Stanisława Augusta. Ale po kolei.
Anna Rajecka (przed 1762-1832) – malarka, pastelistka i miniaturzystka. Około 1783 r. wyjechała do Paryża jako stypendystka króla Stanisława Augusta, gdzie pozostała już na stałe. W 1788 r. wyszła za mąż za malarza i krytyka sztuki Pierre’a-Marie Gault de Saint-Germain (1756–1842) i od tego czasu swoje prace sygnowała Anna Gault de Saint-Germain née Rajecka. W latach 1789-1791 pomagała Davidowi wykonać zamówione przez Stanisława Augusta portrety osobistości francuskich, w 1791 r. wystawiła cztery pastele na Salonie. Pod względem artystycznym najbardziej wartościowe są jej portrety, malowała także sentymentalne prace rodzajowe i alegoryczne.
Omawiany portret Rajeckiej przedstawia Victora Louis (1731-1800), francuskiego architekta związanego z pierwszymi inicjatywami artystycznymi jakie podjął Stanisław August na początku swojego panowania w zakresie architektury, dotyczącymi przebudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Louis, polecony królowi przez Marie Thérèse Geoffrin (1699-1777), przybył do Warszawy w lipcu 1765 r. i pozostał w niej do połowy września. W tym czasie oraz po powrocie do Paryża wykonał liczne szkice i plany przebudowy bryły Zamku oraz jego wnętrz. Rozmach projektów Louisa – zarówno w odniesieniu do zakresu projektu, użytego języka najnowszych rozwiązań w duchu francuskiego klasycyzmu, jak i do sfery ideowej, należą do największych osiągnięć artystycznego mecenatu Stanisława Augusta. Projekty te są tym cenniejsze, że odzwierciedlają intencje i oczekiwania samego króla, co wyraził sam władca w listach do p. Geoffrin: „Louis jest wspaniałym człowiekiem. Jego wyobraźnia jest najbardziej szlachetna i roztropna i jakkolwiek on wie rzeczywiście więcej niż inni, akceptuje idee innych”. „ Jest to człowiek …. którego talent uważam za szlachetny, twórczy i mądry. On mnie wydoskonalił gust na wiele spraw, on to sprawił, że trudno od tej pory będzie dogodzić memu smakowi”.
Pastel Rajeckiej jest tym cenniejszy, że stanowi ważny przyczynek do artystycznej biografii artystki, której większość znanych nam z przekazów prac uważa się za zaginione. W polskich zbiorach publicznych posiadamy bodajże cztery jej prace pastelowe: dwie w Muzeum Narodowym w Warszawie, jedną w Muzeum w Wilanowie i jedną od niedawna ma Zamek Królewski w Warszawie. Jest nadzieja, że dzieło Rajeckiej, o ile nie trafiło do zbiorów francuskich, to zakupione zostało przez jakiegoś polskiego antykwariusza i może niebawem zostanie zaoferowane muzeom w Polsce.
Pastel wylicytowano za niewiele ponad 20 000 euro.
Anna Gault de SAINT GERMAIN
“Portrait en buste de l’architecte Victor Louis”
Pastel sur papier marouflé sur toile.
Signé en bas à droite : « Gault de St Germain: née Rajecka: fecit 17… ». 63 x 51,5 cm, de forme ovale.
Provenance :
Collection Monsieur de Charles Éthis de Corny (1804-1889), petit-fils de Victor Louis. Toujours resté dans la famille.
Fot. Muizon-Rieunier.
Cytat z listów króla do pani Geoffrin za: Marek Kwiatkowski, “Stanisław August. Król – Architekt”. Zakład Narodowy im Ossolińskich. Wydawnictwo. 1983.
