W maju 2018 roku Zamek Królewski w Warszawie planuje otwarcie wystawy poświęconej najpiękniejszym portretom Marcellego Bacciarellego – nadwornego malarza Stanisława Augusta, jednej z najważniejszych postaci życia kulturalnego czasów stanisławowskich. Wystawa będzie zapewne okazją do podsumowania aktualnego stanu badań nad twórczością włoskiego artysty. Zanim jednak będziemy mieli okazję podziwiać efekty pracy kuratorów wystawy warto zapoznać się z nieznanym dotąd portretem, który wystawiono właśnie na aukcji we Francji.
Obraz nosi wszelkie cechy stylu Bacciarellego i można go uznać za własnoręczną pracę artysty. Wbrew temu co piszą autorzy noty katalogowej domu aukcyjnego, nie jest to jednak portret Stanisława Lubomirskiego. Przedstawioną osobą jest bowiem Walenty Maciej Gagatkiewicz (1750- 1805), wszechstronnie wykształcony we Francji, wybitny lekarz, wrażliwy działacz społeczny i patriotyczny, fundator i założyciel pierwszej w Warszawie Szkoły Chirurgicznej przy Szpitalu Św. Łazarza.
“Wielokierunkowa działalność lekarska i patriotyczna przyniosła dr. Walentemu Gagatkiewiczowi wiele wyrazów uznania i najwyższych godności. W roku 1773 król Stanisław August mianował go konsyliarzem dworskim, a w roku 1784 wyniósł do rangi konsyliarza nadwornego. W dwa lata później król wyróżnił go złotym medalem „Bene Merentibus”, a w roku 1788, mając na uwadze położone dla kraju zasługi, za zgodą Stanów sejmowych nadał mu szlachectwo. Stanisław August nie zapomniał o swoim lekarzu nawet wówczas, gdy tron swój utracił. Przesłał mu wówczas złoty pierścień wraz z zapewnieniem o swojej wdzięczności. Skromny w swej postawie Gagatkiewicz za liczne dowody uznania odpłacił się Rzeczypospolitej nieocenioną hojnością. Obok pokaźnych sum jakie przeznaczył na utrzymanie Szkoły Chirurgicznej, w czasie powstania kościuszkowskiego oddał na potrzeby kraju pokaźną część gotówki oraz wszystkie swoje srebra, mające znaczną wartość materialną. Ofiarodawca wierzył głęboko, że „Życzenia, które temu darowi towarzyszyły przewyższały ofiarowany kruszec”. 1
Walenty Gagatkiewicz należał także do grona założycieli i wiodących reprezentantów Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Uważany jest za najwybitniejszego lekarza XVIII-wiecznej Warszawy. Zmarł 10 stycznia 1805 r. Jego prochy spoczęły na Cmentarzu Powązkowskim.
Oferowany na aukcji portret znany był dotąd jedynie z wydanego przez Leopolda Lafontaine’a w 1805 r. miedziorytu, rytowanego przez Joana Ligbera, opublikowanego na frontyspisie „Mowy na pochwałę ś.p. Wielm. Jmci Pana Walentego Gagatkiewicza”. Oryginał portretu prawdopodobnie należał do zbiorów Zygmunta Wolskiego. 2
Tak oto znane nam pokaźne ouvre portretowe Bacciarellego wzbogaca się o kolejny obraz, który z uwagi na osobę portretowanego, jego zasługi i związek z Warszawą powinien trafić do zbiorów jednej ze stołecznych instytucji muzealnych: Zamku Królewskiego w Warszawie, Łazienek Królewskich lub Muzeum Warszawy. Czas szybko gromadzić środki finasowe, do aukcji pozostało kilkanaście dni.
- http://www.oil.org.pl/xml/oil/oil72/gazeta/numery/n2006/n200604/n20060407
- https://pl.wikisource.org/wiki/Album_biograficzne_zasłużonych_Polaków_i_Polek_wieku_XIX/D-!r_med._Walenty_Gagatkiewicz_i_D-r_med._Józef_Filipecki
